Biologische wijn, natuurlijke wijn

Strikt genomen bestaat er geen specifieke certificering voor biologische wijn. Het begrip biologische wijn omvat wijnen die afkomstig zijn van een wijnbouw of een productiemethode die de natuur beschermt en die een specifiek label hebben. Zoals gezegd bestaat er nog geen wettelijke certificering voor biologische wijn, hoewel deze in voorbereiding is, maar wel semi-openbare of particuliere keurmerken waarvan de betrouwbaarheid wordt gegarandeerd door hun goedkeuring door het Ministerie van Landbouw, het INAO of de Direction Générale de la Concurrence, de la Consommation et de la répression des fraudes (DGCCRF) of door de garantie van kwaliteit en professionaliteit die ze uitstralen. Biologische wijn heeft dus geen betrekking op een specifieke productieregio, noch op een Appellatie, en nog minder op een bepaalde kleur, maar op domeinen of zelfs percelen die voldoen aan de specificaties van de certificeringsinstantie.

1. Wijnen uit biologische landbouw: het AB-label

Biologische landbouw wordt sinds 1980 erkend door de Franse overheid. Tegenwoordig zijn de voorschriften voor dit keurmerk op Europees niveau overgenomen. De specificaties voor het verkrijgen van het AB-keurmerk zijn bedoeld om een landbouwproductiemethode op te leggen die de kwaliteit van de bodem, de natuurlijke hulpbronnen, het milieu en het behoud van lokale landbouwberoepen waarborgt. Het AB-label garandeert dus dat de producten van deze landbouw voor 95% bestaan uit gewassen die geen kunstmest of synthetische fytosanitaire producten (insecticiden, herbiciden, fungiciden...) of genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) gebruiken. Wat wijn betreft, betekent het AB-label echter dat de wijnstokken zijn geteeld volgens de strikte specificaties van de biologische landbouw, maar biedt het geen garantie voor het wijnbereidingsproces. Om hun productie te valoriseren, passen wijnbouwers echter vaak dezelfde principes toe bij de verwerking van druiven tot wijn, met name door zich te houden aan het charter van de Fédération Nationale Interprofessionnelle des Vins de l'Agriculture Biologique (Nationale Interprofessionele Federatie voor Biologische Wijnbouw).

2. Wijnen afkomstig uit de biodynamische landbouw

De biodynamische landbouw is geïnspireerd op de lezingen die Rudolph Steiner in 1924 gaf aan Duitse boeren die bezorgd waren over de kwaliteitsachteruitgang van hun gewassen. Biodynamische landbouw heeft veel gemeen met biologische landbouw, maar gaat verder in de oplossingen die worden aangedragen. Zo mogen alleen compost van plantaardige of dierlijke oorsprong worden gebruikt. Er worden een half dozijn preparaten gebruikt om ongedierte te bestrijden, bodemverarming tegen te gaan en de groei van de wijnstokken te bevorderen. Een ander bijzonder kenmerk van biodynamische landbouw is dat er een teeltkalender wordt opgesteld op basis van de maan-, planeet- en dierenriemcycli. Kortom, biodynamische landbouw heeft niet alleen tot doel de landbouwactiviteit duurzaam te maken, maar ook de kwaliteit van de druiven te behouden. Biodynamische wijnbouw gaat ook verder dan het AB-label, omdat de principes ervan zowel van toepassing zijn op de wijnbouw als op het wijnbereidingsproces, waarbij ook hier weer geen toevoegingen van niet-natuurlijke oorsprong zijn toegestaan en de ritmes van de natuur moeten worden gerespecteerd.

3. Duurzame landbouw

Duurzame landbouw is geen biologische landbouw in die zin dat het gebruik van synthetische producten niet verboden is. Het kan echter een stap zijn in de richting van het AB-label of biodynamische landbouw. Duurzame landbouw is dus een officieel certificaat dat wordt afgegeven aan landbouwers die technische middelen en landbouwpraktijken toepassen die voldoen aan de eisen van het referentiekader voor duurzame landbouw. Deze referentienorm is vastgesteld bij decreet nr. 2002-631 van 25 april 2002 en bevat meer dan honderd selectieve criteria op het gebied van milieubescherming, beheersing van gezondheidsrisico's, gezondheid en veiligheid op het werk en dierenwelzijn. Deze certificering wordt echter bekritiseerd omdat zij in de ogen van sommigen slechts een herhaling is van reeds verplichte normen of de minimumnorm voor verantwoorde landbouw. Niettemin biedt de certificering van de naleving van de normen een extra garantie voor de consument en kan duurzame landbouw worden gezien als een motiverende stap naar een veel strengere en dus risicovollere certificering voor de wijnbouwer.

4. Certificaten en certificerende instanties

Het begrip biologische wijn alleen is dus niet voldoende om de wijnliefhebber inzicht te geven in de productie- of wijnbereidingsmethoden. Het is dus belangrijk om te weten wat de verschillende keurmerken betekenen.

Het AB-label, waarvan de gevolgen en beperkingen al zijn uitgelegd, wordt toegekend door onafhankelijke certificeringsinstanties zoals ACLAVE, AGROCERT, QUALITE FRANCE S.A., ULASE, SGS ICS en ECOCERT, ongetwijfeld de bekendste van allemaal.

Biodynamische bedrijven kunnen aanspraak maken op het "DEMETER"-certificaat, dat wordt uitgereikt door de vereniging Déméter Agriculture Bio-Dynamique. Dit is een niet-officiële organisatie, maar haar charter garandeert dat de principes van de biodynamische landbouw worden nageleefd.  Het label "NATURE ET PROGRES", dat voldoet aan de specificaties van de Fédération Internationale d'Agriculture et d'Écobiologie, wordt momenteel beschouwd als het strengste label. Naast de biodynamische principes die het oplegt, garandeert dit label namelijk ook dat het milieu in alle productiedomeinen van de sector wordt gerespecteerd: wijnbereiding, sociaal milieu, strijd tegen intensieve landbouw, transport, productie van verpakkingen, kurken, enz. Deze twee organisaties zijn onafhankelijk van de AB-certificering. We kunnen ook het BIODYVIN-label noemen, dat wordt uitgereikt door het Syndicat international des Vignerons en Culture Bio-Dynamique (Internationaal Syndicaat van Biodynamische Wijnbouwers), waarvan veel leden geen deel uitmaken van de DEMETER-vereniging. Dit label wordt ook uitgereikt door het bedrijf ECOCERT volgens het specifieke handvest van de vereniging.

Ten slotte wordt duurzame landbouw gecertificeerd door onafhankelijke certificeringsinstanties, die deels dezelfde kunnen zijn als die welke het AB-label toekennen. Deze instanties zijn erkend door de Nationale Commissie voor Duurzame Landbouw. Op initiatief van de betrokken wijnbouwers is een specifiek label voor duurzame wijnbouw gecreëerd, waarbij de principes van het handvest worden toegepast op de specifieke kenmerken van het werk in de wijngaard en de productie van wijn: het TERRA VITIS-label.